Ο νε­ώ­τε­ρος Πνευ­μα­τι­σμός α­να­πτύ­χθη­κε και ε­ξε­λί­χθη­κε α­πό τα μέ­σα του 19^ου αι­ώ­να και με­τέ­πει­τα. Με­τά την εμ­φά­νι­σή του στην Α­με­ρι­κή, με τα γνω­στά φαι­νό­με­να που συ­νέ­βη­σαν στην οι­κί­α της οι­κο­γέ­νειας Fox, δι­α­δό­θη­κε τα­χύ­τα­τα σε ο­λό­κλη­ρο τον κό­σμο. Παν­τού εμ­φα­νί­στη­καν πλεί­στοι πνευ­μα­τι­στι­κοί κύ­κλοι και δι­α­πρε­πείς ε­πι­στή­μο­νες άρ­χι­σαν να α­σχο­λούν­ται με την ε­ξέ­τα­ση των φαι­νο­μέ­νων αυ­τών, τα ο­ποί­α προ­κα­λού­σαν με­γά­λη εν­τύ­πω­ση.

      Την ε­πο­χή ε­κεί­νη (τον 19^ον αι­ώ­να) κυ­ρι­αρ­χού­σαν οι υ­λι­στι­κές θε­ω­ρί­ες σε ό­λους τους το­μείς της φι­λο­σο­φί­ας και των ε­πι­στη­μών, με ση­μαν­τι­κούς εκ­προ­σώ­πους, ό­πως ο Μάρξ, ο Έν­γκελς, ο Δαρ­βί­νος, ο Νί­τσε, ο Μπύ­χνερ, ο Φό­ϋ­ερ­μπαχ κ.ά.

      Η πνευ­μα­τι­στι­κή κί­νη­ση α­πε­τέ­λε­σε έ­να ι­σχυ­ρό­τα­το κτύ­πη­μα στις θε­ω­ρί­ες αυ­τές, δι­ό­τι α­νέ­τρε­πε πλή­ρως τους ι­σχυ­ρι­σμούς των, ό­τι τα πάν­τα ε­ξαρ­τών­ται μό­νον α­πό τους νό­μους και τις ι­δι­ό­τη­τες της ύ­λης, ε­φό­σον οι υ­λι­στές δεν πα­ρε­δέ­χον­το την ύ­παρ­ξη α­νώ­τε­ρων πνευ­μα­τι­κών δυ­νά­με­ων.

      Έ­τσι, με­τά την εμ­φά­νι­ση και δι­ά­δο­ση του Πνευ­μα­τι­σμού, οι υ­λι­στές ε­πι­στή­μο­νες και φι­λό­σο­φοι αι­σθάν­θη­καν να κλο­νί­ζον­ται οι θε­ω­ρί­ες τους. Κα­τ’ αρ­χάς προ­τί­μη­σαν να α­γνο­ή­σουν αυ­τά τα πε­ρί­ερ­γα φαι­νό­με­να, ι­σχυ­ρι­ζό­με­νοι ό­τι προ­έρ­χον­ται α­πό την φαν­τα­σί­α των αν­θρώ­πων, δηλ. ό­τι δεν ή­σαν πραγ­μα­τι­κά. Ό­μως, με­τά την ευ­ρύ­τα­τη δι­ά­δο­ση και γνω­στο­ποί­η­σή τους στο πλα­τύ κοι­νό, δεν μπο­ρού­σαν πλέ­ον να τα α­γνο­ούν και α­πο­φά­σι­σαν να αν­τι­δρά­σουν με άλ­λον τρό­πο. Έ­τσι δη­μι­ούρ­γη­σαν έ­ναν νέ­ο κλά­δο, ο ο­ποί­ος ο­νο­μά­στη­κε Πα­ρα­ψυ­χο­λο­γί­α.

      Με την Πα­ρα­ψυ­χο­λο­γί­α προ­σπα­θού­σαν να δώ­σουν υ­λι­στι­κές ερ­μη­νεί­ες σε ό­λα τα πνευ­μα­τι­στι­κά φαι­νό­με­να. Δη­λα­δή, ό­τι ό­λα ο­φεί­λον­ται εί­τε σε ά­γνω­στες υ­λι­κές δυ­νά­μεις, εί­τε στις ε­σω­τε­ρι­κές ψυ­χι­κές δυ­νά­μεις των αν­θρώ­πων, με την έν­νοι­α ό­τι και αυ­τές εί­ναι υ­λι­κής (σω­μα­τι­κής) φύ­σε­ως, εμ­φα­νι­ζό­με­νες μέ­σα α­πό την πο­λύ­πλο­κη δο­μή του ορ­γα­νι­σμού. Ό­μως οι θεω­ρί­ες της Πα­ρα­ψυ­χο­λο­γί­ας δεν ε­παρ­κούν για να ερ­μη­νεύ­σουν ό­λα τα φαι­νό­με­να.

      Έ­να α­πό τα πιο γνω­στά φαι­νό­με­να, για το ο­ποί­ο στο πα­ρελ­θόν έ­γι­ναν πολ­λοί πει­ρα­μα­τι­σμοί, εί­ναι η με­τα­βί­βα­ση της σκέ­ψε­ως. Δύ­ο ά­το­μα, ο πομ­πός και ο δέ­κτης, ευ­ρι­σκό­με­νοι σε πο­λύ μα­κρυ­νή α­πό­στα­ση, συ­νεν­νο­ούν­ται και την κα­θο­ρι­σμέ­νη ώ­ρα, ο πομ­πός συγ­κεν­τρώ­νει την προ­σο­χή του σε λέ­ξεις ή σχή­μα­τα, και ο δέ­κτης κα­τα­γρά­φει τις ει­κό­νες που λαμ­βά­νει νο­ε­ρώς.

      Η πνευ­μα­τι­στι­κή ερ­μη­νεί­α αυ­τού του φαι­νο­μέ­νου, εί­ναι ό­τι μια α­ό­ρα­τη πνευ­μα­τι­κή ον­τό­τη­τα λει­τουρ­γεί ως σύν­δε­σμος με­τα­ξύ του πομ­πού και του δέ­κτου, με­τα­βι­βά­ζον­τας κα­τά το δυ­να­τόν τις ει­κό­νες α­πό τον έ­να στον άλ­λον, τις ο­ποί­ες ο δεύ­τε­ρος α­πο­δί­δει α­νά­λο­γα με την α­κρί­βεια των ει­κό­νων που μπο­ρεί να συλ­λά­βει.

      Αν­τί­θε­τα η πα­ρα­ψυ­χο­λο­γι­κή ερ­μη­νεί­α εί­ναι ό­τι η με­τα­βί­βα­ση της σκέ­ψε­ως ε­πι­τυγ­χά­νε­ται α­πο­κλει­στι­κά με τις ί­δι­ες ψυ­χι­κές ή πνευ­μα­τι­κές δυ­νά­μεις των δύ­ο α­τό­μων, χω­ρίς να με­σο­λα­βεί άλ­λη δύ­να­μη.

      Υ­πάρ­χουν ό­μως πε­ρι­πτώ­σεις, ό­που την μί­α η­μέ­ρα ο πομ­πός και ο δέ­κτης λει­τουρ­γού­σαν ά­ρι­στα, ε­νώ την ε­πό­με­νη η­μέ­ρα δεν μπο­ρού­σαν να με­τα­δώ­σουν α­πο­λύ­τως τί­πο­τε. Σύμ­φω­να με την πρώ­τη ερ­μη­νεί­α, δεν υ­φί­στα­το ο εν­δι­ά­με­σος πνευ­μα­τι­κός σύν­δε­σμος. Αν­τί­θε­τα, η δεύ­τε­ρη ερ­μη­νεί­α το ε­κλαμ­βά­νει σαν τυ­χαί­ο γε­γο­νός.

      Στην με­τα­βί­βα­ση της σκέ­ψε­ως, μπο­ρού­με να ει­πού­με ό­τι δί­δε­ται μια ευ­λο­γο­φα­νής πα­ρα­ψυ­χο­λο­γι­κή ερ­μη­νεί­α, ε­φό­σον μά­λι­στα δεν μπο­ρεί να γί­νει ου­σι­α­στι­κός έ­λεγ­χος. Υ­πάρ­χουν ό­μως και πλεί­στα άλ­λα φαι­νό­με­να, στα ο­ποί­α η Πα­ρα­ψυ­χο­λο­γί­α α­δυ­να­τεί να δι­α­τυ­πώ­σει έ­στω και κά­ποι­α πι­θα­νή ερ­μη­νεί­α, και ε­κτρέ­πε­ται σε πα­ρα­λο­γι­σμούς, προ­κει­μέ­νου να δι­και­ο­λο­γή­σει την βα­σι­κή θέ­ση της, ό­τι δεν υ­πάρ­χουν μη υ­λι­κές δυ­νά­μεις.

      Για πα­ρά­δειγ­μα, το «τρα­πε­ζά­κι» των πνευ­μα­τι­στών πολ­λές φο­ρές πα­ρου­σί­α­ζε αι­ώ­ρη­ση ή πε­ρι­στρο­φή. Σύμ­φω­να με τους πα­ρα­ψυ­χο­λό­γους, αυ­τό γι­νό­ταν α­πό τις α­νε­παί­σθη­τες μυ­ϊ­κές συ­σπά­σεις στα χέ­ρια των πει­ρα­μα­τι­ζο­μέ­νων, τα ο­ποί­α ή­σαν α­κουμ­πι­σμέ­να στο τρα­πε­ζά­κι. Προ­φα­νώς μια τέ­τοι­α ερ­μη­νεί­α δεν εί­ναι ι­κα­νή να δι­και­ο­λο­γή­σει τα φαι­νό­με­να της αι­ώ­ρη­σης και της πε­ρι­στρο­φής.

      Υ­πάρ­χουν ό­μως και πολ­λά άλ­λα φαι­νό­με­να, με τα ο­ποί­α θα α­σχο­λη­θού­με σε ε­πό­με­να κεί­με­νά μας.

Βιβλιογραφία:

Ο Πνευματισμός και ο Σύγχρονος Άνθρωπος  
www.dmakrygiannis.gr  
www.divinelight.org.gr