Το αρχαίο ελληνικό απόφθεγμα «παν μέτρον άριστον» είναι ο χρυσός κανόνας της ζωής. Αναφέρεται σε όλες τις πράξεις, τις επιδιώξεις, τις ενέργειες, ακόμα και τις σκέψεις των ανθρώπων.

      Τι είναι όμως το μέτρο; Είναι η μέση οδός ανάμεσα στην έλλειψη και την υπερβολή. Και θα εξηγήσουμε τι σημαίνει αυτό.

      Ο υλικός κόσμος είναι ο κόσμος των αντιθέσεων. Τα πάντα μέσα στη φύση λειτουργούν και αποδίδουν τις ενέργειές τους μέσα από τις αντιθετικές επιδράσεις τους.

      Στο φυσικό επίπεδο υπάρχουν οι αντιθέσεις: θερμότητα-ψύχος, φως-σκοτάδι, σκληρό-μαλακό, θετικό-αρνητικό, κ.λπ.

      Στο δε πνευματικό επίπεδο υπάρχουν οι αντιθέσεις: καλό-κακό, δίκαιο-άδικο, αλήθεια-ψεύδος, αγάπη-μίσος, ταπεινοφροσύνη-υπερηφάνεια, κ.λπ.

      Μέσα σε όλες αυτές τις συνθήκες των κάθε είδους αντιθέσεων, η ενδεδειγμένη στάση του ανθρώπου είναι να ακολουθεί τη μέση οδό, χωρίς μεγάλες αποκλίσεις, ούτε προς τη μία πλευρά ούτε προς την άλλη. Η υπέρβαση του μέτρου έχει πάντα δυσμενή αποτελέσματα για την οντότητα.

      Ο άνθρωπος έχει ελεύθερη βούληση και επιλέγει ποια κατεύθυνση θα ακολουθήσει ή πώς θα ενεργήσει σε κάθε ζήτημα που τον απασχολεί. Θεωρητικά δεν υφίσταται κανένας φραγμός. Ο ίδιος όμως, αποφεύγει κάποιες ενέργειες, αναλογιζόμενος τις συνέπειες από αυτές.

      Έτσι, ο άνθρωπος οφείλει να εργάζεται με μέτρο, να αναπαύεται με μέτρο, να διασκεδάζει με μέτρο, κ.λπ. Όλα αυτά, θεωρητικά, φαίνονται σωστά και ίσως θεωρούνται σαν κοινοτυπίες, αλλά είναι πολύ δύσκολα στην εφαρμογή τους, επειδή ο άνθρωπος με το ελεύθερο πνεύμα του δεν ακολουθεί πάντοτε την ορθότητα.

      Στον άνθρωπο δεν απαγορεύεται τίποτα από τα αγαθά και τις απολαύσεις του υλικού κόσμου, αρκεί να έχει τη δύναμη να μην παρασυρθεί σε υπερβολές. Οι πιο συνηθισμένες αιτίες των προβλημάτων που αντιμετωπίζουμε, βρίσκονται σε κάποιες υπερβολές του παρελθόντος.

      Με άλλα λόγια, το μέτρο είναι η αρμονία μεταξύ δύο αντιθέτων στοιχείων. Όπως στη μουσική, οι χαμηλές και οι υψηλές νότες συνδυάζονται και αποτελούν μια αρμονική μελωδία, έτσι και στη ζωή, ο κατάλληλος συνδυασμός των αντιθέτων στοιχείων δημιουργεί μια κατάσταση ισορροπίας και σταθερότητας.

      Όμως το μέτρο δεν είναι κάτι εντελώς προσδιορισμένο και αμετάβλητο, αλλά εξαρτάται από τις εκάστοτε επικρατούσες συνθήκες. Για παράδειγμα, ο οργανισμός του ανθρώπου έχει την ανάγκη φαγητού. Όμως η ποσότητα, τα είδη και ο χρόνος του φαγητού εξαρτώνται από πολλούς άλλους παράγοντες, που σχετίζονται με την υγεία, την ψυχολογική διάθεση, τις επιθυμίες, κ.λπ.

      Γι’ αυτό λέγεται ότι το μέτρο στη γήινη ζωή μας είναι ελαστικό. Η ελαστικότητά του σημαίνει ότι δεν έχει σταθερή τιμή από πλευράς μεγέθους, αλλά μεταβάλλεται ανάλογα με τις ανάγκες της στιγμής.

      Ένα σημαντικό κοινωνικό θέμα είναι η αγάπη των γονέων προς τα τέκνα τους, η οποία είναι ο απαραίτητος συνδετικός δεσμός μεταξύ των μελών της οικογένειας. Η αγάπη αυτή, όμως, δεν πρέπει να είναι υπερβολική, διότι καθιστά τα τέκνα κακομαθημένα, εγωιστικά και αχάριστα προς τους γονείς. Στην περίπτωση αυτή, δεν είναι τόσο υπεύθυνα τα τέκνα για την κακή τους συμπεριφορά, όσο οι ίδιοι οι γονείς, οι οποίοι με την υπερβολική τους αγάπη, που έφτανε μέχρι αδυναμίας, δεν τήρησαν το μέτρο στην ανατροφή των παιδιών τους, αφήνοντας ελεύθερο το πεδίο για να αναπτυχθούν οι κλάδοι του εγωισμού και της κακίας.

      Το ίδιο συμβαίνει και με τη βοήθεια σε όσους έχουν ανάγκη. Διότι, όταν ένας άνθρωπος δείχνει πολύ μεγάλη καλοσύνη και προσφέρει τα πάντα, είναι βέβαιο ότι οι κακόβουλοι θα τον εκμεταλλευθούν, αρπάζοντας όλα τα αγαθά του, ή θα ανταποδώσουν την ευεργεσία με την αχαριστία τους. Γι’ αυτό και ο Κύριος είπε: «ο έχων δύο χιτώνες να δίδει τον ένα σε όποιον δεν έχει». Η φράση αυτή εμπεριέχει στην απλότητά της ολόκληρη τη φιλοσοφία του μέτρου.

      Οι αρχαίοι Έλληνες φιλόσοφοι ασχολήθηκαν πολύ με αυτό το θέμα. Ιδιαίτερα μάλιστα ο Αριστοτέλης ανέπτυξε την έννοια της μεσότητος, που είναι μια διαφορετική έκφραση για το μέτρο. Είναι η αρετή που βρίσκεται ανάμεσα σε δύο κακίες, από τις οποίες η μία εκφράζει την υπερβολή και η άλλη την έλλειψη. Για παράδειγμα, η ανδρεία είναι η αρετή που βρίσκεται ανάμεσα στη θρασύτητα και τη δειλία.

Ευχαριστώ.

Βιβλιογραφία:

Ο Πνευματισμός και ο Σύγχρονος Άνθρωπος  

www.dmakrygiannis.gr  

www.divinelight.org.gr