Μεταφυσικές Αναζητήσεις
Τα μεταφυσικά προβλήματα απασχολούν σχεδόν όλους τους ανθρώπους. Γι’ αυτό παρουσιάζεται αυτή η σειρά των κειμένων, μέσα από τα οποία θα δοθούν με απλό και κατανοητό τρόπο, απαντήσεις σε όλα τα μεταφυσικά θέματα και ερωτήματα. η Μεταφυσική. Είναι η άλλη πλευρά της φυσικής πραγματικότητας. Όπως ένα νόμισμα έχει δύο όψεις, έτσι υπάρχουν και δύο υποστάσεις όλων των πραγμάτων, η φυσική και η μεταφυσική.
36
Υπάρχει τεχνητή νοημοσύνη;
Με την τεράστια ανάπτυξη της τεχνολογίας των ηλεκτρονικών υπολογιστών και γενικά των συστημάτων επεξεργασίας δεδομένων, χρησιμοποιείται και ο όρος «τεχνητή νοημοσύνη» για να δηλώσει τις εξελιγμένες δυνατότητες των υπολογιστών. Κατά την γνώμη μας όμως, ο όρος αυτός είναι λανθασμένος, διότι τεχνητή νοημοσύνη δεν υπάρχει.
Η λέξη νοημοσύνη προέρχεται από το ρήμα νοώ (ήτοι, εννοώ, αντιλαμβάνομαι με τον νου). Συνεπώς είναι ιδιότητα του ανθρώπου και κατ’ επέκταση όλων των εμβίων όντων, διότι όλα τα έμβια όντα διαθέτουν κάποια νοημοσύνη. Η ιδιότητα αυτή δεν οφείλεται στην κατασκευή του εγκεφάλου, ο οποίος είναι ένας πολύπλοκος βιολογικός μηχανισμός, αλλά στην ψυχοπνευματική οντότητα η οποία είναι εγκατεστημένη μέσα στο σώμα, χρησιμοποιώντας τον εγκέφαλο και τα αισθητήρια όργανα για να επικοινωνεί με το περιβάλλον.
Όταν ένας επιστήμονας παρατηρεί κάτι με το μικροσκόπιο, δεν «βλέπει» το μικροσκόπιο, αλλά ο άνθρωπος που χρησιμοποιεί αυτό το όργανο. Κατά τον ίδιο τρόπο, όταν βλέπουμε κάτι, δεν «βλέπει» το μάτι μας, ούτε ο εγκέφαλος, αλλά η οντότητα που τα χρησιμοποιεί ως όργανα. Όπως είπε και ο φιλόσοφος Επίχαρμος (απόσπασμα Β 12): «Ο νους βλέπει και ο νους ακούει, όλα τα άλλα είναι κουφά και τυφλά».
Ένας υπολογιστής, όσο πολύπλοκη δομή και αν έχει, είναι ένα μηχανικό σύστημα. Λειτουργεί σύμφωνα με τους αλγόριθμους των προγραμμάτων του. Δεν έχει καμία απολύτως νοημοσύνη, διότι δεν αντιλαμβάνεται ο ίδιος τι κάνει.
Ας εξετάσουμε ένα απλό παράδειγμα: Ένας υπολογιστής έχει κανονιστεί να λειτουργεί με τον αλγόριθμο ότι 2+2=5. Εάν δεν του έχει δοθεί άλλη εντολή, δεν πρόκειται να αντιληφθεί μόνος του αυτό το λάθος και θα συνεχίσει να λειτουργεί βάσει αυτού του δεδομένου.
Υποθέτουμε τώρα ότι το ίδιο διδάσκεται και ένα μικρό παιδί, δηλ. ότι 2+2=5. Όταν μεγαλώσει όμως και μάθει τους αριθμούς και τις ιδιότητες των μαθηματικών πράξεων, θα αντιληφθεί ότι πρόκειται για λάθος, και ότι το σωστό είναι 2+2=4. Άρα, συνεπάγεται ότι ο μεν άνθρωπος έχει νοημοσύνη, ενώ ο υπολογιστής δεν έχει.
Στο σημείο αυτό προβάλλεται η αντίρρηση, ότι και στον άνθρωπο η νοημοσύνη του οφείλεται στους πολύπλοκους συνδέσμους και στους νευρώνες του εγκεφάλου.
Στο θέμα αυτό θα πρέπει κατ’ αρχάς να εξετάσουμε, ποιος κατασκεύασε τον ανθρώπινο εγκέφαλο. Διότι η κατασκευή του προϋποθέτει μια νοημοσύνη πολύ ανώτερη από τη νοημοσύνη των ανθρώπων που κατασκεύασαν τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές.
Όμως η ουσία του θέματος είναι, εάν έχει νοημοσύνη ο ίδιος ο εγκέφαλος. Κάτι τέτοιο νομοτελειακά δεν μπορεί να ισχύει, διότι ο εγκέφαλος είναι μεν ένας πολύπλοκος βιολογικός μηχανισμός, αλλά δεν παύει να είναι υλικός. Άρα, δεν νοεί ο ίδιος, αλλά όπως είπαμε, νοεί η οντότητα που τον χρησιμοποιεί ως όργανο.
Στην περίπτωση καταστροφής του ηλεκτρονικού υπολογιστή, όλες οι «γνώσεις» που έχει χάνονται και η υποτιθέμενη νοημοσύνη του εξαφανίζεται. Στον άνθρωπο όμως, μετά την καταστροφή του σώματος με τον θάνατο, η νοημοσύνη του εξακολουθεί να υφίσταται αμετάβλητη, διότι ανήκει στην απελθούσα ψυχοπνευματική οντότητα. Καταστράφηκε το όργανο επικοινωνίας της με το περιβάλλον, αλλά η ίδια η οντότητα παρέμεινε αυτούσια.
Μερικοί ισχυρίζονται ότι οι υπολογιστές έχουν νοημοσύνη επειδή κάνουν αυτά που δεν μπορεί να κάνει ο άνθρωπος. Αυτό δεν ισχύει. Ένας άνθρωπος θα μπορούσε να κάνει τους ίδιους υπολογισμούς, αλλά σε πολύ μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Όμως είναι και θέμα εργαλείων. Ο άνθρωπος δεν μπορεί να βιδώσει με το χέρι του μια βίδα, γι’ αυτό χρησιμοποιεί το κατσαβίδι. Όση νοημοσύνη έχει το κατσαβίδι στην εκτέλεση της εργασίας του, άλλη τόση έχει και ο πολύπλοκος ηλεκτρονικός υπολογιστής. Διαφέρει μόνον το μέγεθος και το είδος της εργασίας, ενώ είναι ταυτόσημη η ουσία, ότι και στις δύο περιπτώσεις η εργασία είναι καθαρά μηχανική, κατευθυνόμενη από τον άνθρωπο. Το πρόβλημα λοιπόν είναι, εάν οι άνθρωποι θα κάνουν ωφέλιμη ή επιβλαβή χρήση των μηχανών.
Με τα παραπάνω δίνεται απάντηση και στα δήθεν σημαντικά φιλοσοφικά ερωτήματα, εάν οι μηχανές έχουν συνείδηση, εάν μπορούν να σκέπτονται ή να ενεργούν αυτόνομα κ.λπ. Τίποτε από αυτά δεν συμβαίνει. Οι μηχανές δεν έχουν συνείδηση, ούτε σκέπτονται, αλλά η λειτουργία τους είναι καθαρά μηχανική, με βάση τους αλγόριθμους που τους έχει δώσει ο άνθρωπος. Εάν τους δοθούν λανθασμένοι αλγόριθμοι, θα βγάζουν λανθασμένα αποτελέσματα, χωρίς να καταλαβαίνουν τη διαφορά.
Συνεπώς ο όρος «τεχνητή νοημοσύνη» είναι λανθασμένος και παραπλανητικός. Εφόσον όμως έχει καθιερωθεί, πρέπει να εννοείται πάντοτε με την έννοια της υψηλής τεχνολογίας και όχι κυριολεκτικά.
Βιβλιογραφία:
Ο Πνευματισμός και ο Σύγχρονος Άνθρωπος