Στο έρ­γο που α­να­φέ­ρα­με στα τρί­α προ­η­γού­με­να κεί­με­νά μας (αρ. 12-14), ό­πως και σε άλ­λα βι­βλί­α, δι­α­τυ­πώ­νον­ται και με­ρι­κές κα­τη­γο­ρί­ες ε­ναν­τί­ον του Πνευ­μα­τι­σμού, οι ο­ποί­ες μπο­ρεί να προ­έρ­χον­ται α­πό την κα­λή δι­ά­θε­ση των συγ­γρα­φέ­ων για την προ­φύ­λα­ξη των πι­στών, αλ­λά ο­φεί­λον­ται και στην ά­γνοι­α με­ρι­κών πραγ­μά­των σχε­τι­κών με αυ­τό το θέ­μα.

      Η βα­σι­κή κα­τη­γο­ρί­α εί­ναι ό­τι στον Πνευ­μα­τι­σμό εμ­φα­νί­ζον­ται μό­νον Πο­νη­ρά πνεύ­μα­τα. Αυ­τό συμ­βαί­νει με­ρι­κές φο­ρές, βε­βαί­ως, αλ­λά σε κα­μί­α πε­ρί­πτω­ση δεν ση­μαί­νει την α­πο­κλει­στι­κό­τη­τα. Δι­ό­τι η α­λή­θεια εί­ναι, ό­τι τό­σο τα Α­γα­θά ό­σο και τα Πο­νη­ρά πνεύ­μα­τα, έ­χουν την ε­λευ­θε­ρί­α να ε­πι­κοι­νω­νούν με τους αν­θρώ­πους, ό­ταν υ­πάρ­χουν τα κα­τάλ­λη­λα «κα­νά­λια» για την ε­πι­κοι­νω­νί­α αυ­τή, και ό­ταν οι άν­θρω­ποι ως δέ­κτες εί­ναι δι­α­τε­θει­μέ­νοι να τα α­κού­σουν.

      Υ­πάρ­χουν, λοι­πόν, δύ­ο μορ­φές Πνευ­μα­τι­σμού: ο Θε­τι­κός (ή­τοι η ε­πι­κοι­νω­νί­α με τα Α­γα­θά πνεύ­μα­τα) και ο Αρ­νη­τι­κός (ή­τοι η ε­πι­κοι­νω­νί­α με τα Πο­νη­ρά πνεύ­μα­τα). Η δι­ά­κρι­ση με­τα­ξύ αυ­τών δεν εί­ναι πάν­τα εύ­κο­λη, αλ­λά υ­πάρ­χουν αρ­κε­τά μέ­σα για την δι­ε­ξα­γω­γή μιας α­σφα­λούς ε­πι­κοι­νω­νί­ας, και κυ­ρί­ως η α­γα­θή δι­ά­θε­ση των α­πο­δε­κτών. Με­ρι­κοί άν­θρω­ποι μά­λι­στα έ­χουν και το χά­ρι­σμα της δι­α­κρί­σε­ως των πνευ­μά­των, ό­πως λέ­γει ο Παύ­λος (Α΄ Κορ. 12, 10), δη­λα­δή μπο­ρούν να αν­τι­λαμ­βά­νον­ται ά­με­σα το εί­δος του πνεύ­μα­τος.

      Έ­να βα­σι­κό ση­μεί­ο των πνευ­μα­τι­στι­κών ε­πι­κοι­νω­νι­ών, εί­ναι ό­τι ου­δέ­πο­τε λαμ­βά­νει χώ­ρα ε­ξα­ναγ­κα­σμός της ε­λεύ­θε­ρης βού­λη­σης των αν­θρώ­πων. Τα Α­γα­θά πνεύ­μα­τα υ­πο­δει­κνύ­ουν την ορ­θό­τη­τα και προ­σπα­θούν διά του λό­γου μό­νον να πεί­σουν τους α­κρο­α­τές τους να α­κο­λου­θή­σουν τις υ­πο­δεί­ξεις τους. Αν­τι­θέ­τως τα Πο­νη­ρά πνεύ­μα­τα α­σκούν ε­πι­τα­κτι­κή ε­πιρ­ρο­ή στο πνεύ­μα των αν­θρώ­πων που έ­χουν έλ­λει­ψη σθέ­νους και ευ­συ­νει­δη­σί­ας, και τους κα­τευ­θύ­νουν προς πα­ρά­νο­μες πρά­ξεις. Στα ά­το­μα αυ­τά εί­ναι ε­ξα­σθε­νι­σμέ­νη η θέ­λη­ση, έ­νε­κα των α­δυ­να­μι­ών τους.

      Τα Πο­νη­ρά πνεύ­μα­τα προ­σπα­θούν με κά­θε τρό­πο να ε­ξα­πα­τή­σουν τους αν­θρώ­πους. Γι’ αυ­τό ο ευ­αγ­γε­λι­στής Ι­ω­άν­νης λέ­γει: «Μην πι­στεύ­ε­τε σε ό­λα τα πνεύ­μα­τα, αλ­λά να τα δο­κι­μά­ζε­τε ε­άν προ­έρ­χον­ται εκ του Θε­ού, δι­ό­τι πολ­λοί ψευ­δο­προ­φή­τες εμ­φα­νί­στη­καν στον κό­σμο» (Α΄ Ι­ω­άν. 4, 1). Δη­λα­δή, ψευ­δο­προ­φή­τες εί­ναι ό­σοι ε­πι­κοι­νω­νούν με Πο­νη­ρά Πνεύ­μα­τα, ε­νώ γνή­σιοι προ­φή­τες εί­ναι ό­σοι ε­πι­κοι­νω­νούν με Α­γα­θά πνεύ­μα­τα.

      Συ­νε­πώς το φαι­νό­με­νο της προ­φη­τεί­ας και της ψευ­δο­προ­φη­τεί­ας, που η ερ­μη­νεί­α του έ­χει α­πα­σχο­λή­σει πολ­λούς Θε­ο­λό­γους, ου­σι­α­στι­κά ταυ­τί­ζε­ται με το φαι­νό­με­νο του Πνευ­μα­τι­σμού. Πρό­κει­ται για δι­α­φο­ρε­τι­κή ο­νο­μα­σί­α του ι­δί­ου φαι­νο­μέ­νου, το ο­ποί­ο εμ­φα­νί­ζε­ται δι­α­χρο­νι­κά σε ό­λους τους λα­ούς, σε ο­λό­κλη­ρη την ι­στο­ρί­α της Αν­θρω­πό­τη­τος, α­πό την πρω­τό­γο­νη ε­πο­χή μέ­χρι σή­με­ρα.

      Έ­να χα­ρα­κτη­ρι­στι­κό πα­ρά­δειγ­μα εί­ναι η ε­ξής φρά­ση του Α­πο­στό­λου Παύ­λου. «Το δε πνεύ­μα ρη­τώς λέ­γει, ό­τι στους ύ­στε­ρους και­ρούς με­ρι­κοί θα α­πο­μα­κρυν­θούν α­πό την πί­στη, προ­σέ­χον­τας σε πα­ρα­πλα­νη­τι­κά πνεύ­μα­τα και σε δι­δα­σκα­λί­ες δαι­μο­νί­ων…» (Α΄ Τιμ. 4, 1). Ε­δώ ε­πι­ση­μαί­νει τον κίν­δυ­νο του Αρ­νη­τι­κού Πνευ­μα­τι­σμού. Ό­ταν ό­μως γρά­φει, ό­τι «το δε πνεύ­μα ρη­τώς λέ­γει», αυ­τό ση­μαί­νει ό­τι ο ί­διος ε­λάμ­βα­νε ο­δη­γί­ες α­πό το Α­γα­θό πνεύ­μα, δη­λα­δή ε­φάρ­μο­ζε τον Θε­τι­κό Πνευ­μα­τι­σμό.

      Ο συγ­γρα­φέ­ας του βι­βλί­ου που ε­ξε­τά­ζου­με, ό­πως και αρ­κε­τοί άλ­λοι, συγ­χέ­ουν τον Πνευ­μα­τι­σμό με την Θε­ο­σο­φί­α, ε­νώ πρό­κει­ται για εν­τε­λώς δι­α­φο­ρε­τι­κούς κλά­δους της με­τα­φυ­σι­κής γνώ­σης. Άλ­λω­στε και η Θε­ο­σο­φί­α έ­χει αρ­κε­τούς κλά­δους με αν­τι­φα­τι­κές θε­ω­ρί­ες, α­νά­λο­γα με τις αν­τι­λή­ψεις του κά­θε ο­πα­δού της. Η σύγ­χυ­ση με­τα­ξύ Πνευ­μα­τι­σμού και Θε­ο­σο­φί­ας ξε­κί­νη­σε α­πό με­ρι­κούς νε­ώ­τε­ρους θε­ο­σο­φι­στές (ό­πως η Α­λί­κη Μπέ­ϊ­λη, η Άν­να Μπε­ζάντ, ο G. Occult, κ.λπ.), οι ο­ποί­οι εί­χαν και δι­α­με­σι­κές ι­κα­νό­τη­τες, και ε­πη­ρε­ά­ζον­το α­πό τις ο­μι­λί­ες που ε­λάμ­βα­ναν.

      Τα προ­βλή­μα­τα σχε­τι­κά με τον Πνευ­μα­τι­σμό εί­ναι με­γά­λα και ση­μαν­τι­κά. Οι εν­δι­α­φε­ρό­με­νοι πρέ­πει να τα με­λε­τούν συ­στη­μα­τι­κά, χω­ρίς φα­να­τι­σμό και μι­σαλ­λο­δο­ξί­α, γνω­ρί­ζον­τας ό­τι υ­πάρ­χει μεν ο συ­νε­χής κίν­δυ­νος της πα­ρα­πλά­νη­σης α­πό τα Πο­νη­ρά πνεύ­μα­τα, αλ­λά υ­πάρ­χει και η α­μέ­ρι­στη βο­ή­θεια α­πό τα Α­γα­θά πνεύ­μα­τα.

      Πάν­τως, πι­στεύ­ου­με ό­τι δεν πρέ­πει να εκ­φέ­ρον­ται κρί­σεις και γνώ­μες «α­πό κα­θέ­δρας», δηλ. α­πό ε­κεί­νους που α­πλώς έ­χουν δι­α­βά­σει βι­βλί­α, ή προ­σπα­θούν να α­πο­δεί­ξουν δογ­μα­τι­κές α­πό­ψεις. Η ά­με­ση πρα­κτι­κή ε­να­σχό­λη­ση με τον Πνευ­μα­τι­σμό εί­ναι α­πα­ραί­τη­τη για ό­ποι­ον θέ­λει να αν­τι­λη­φθεί την πραγ­μα­τι­κή του έν­νοι­α. Και το βα­σι­κό στοι­χεί­ο εί­ναι η ε­πί­γνω­ση για τις δύ­ο αν­τί­θε­τες μορ­φές του.

Βιβλιογραφία:

Ο Πνευματισμός και ο Σύγχρονος Άνθρωπος  
www.dmakrygiannis.gr
www.divinelight.org.gr