Μεταφυσικές Αναζητήσεις

      Στα κείμενα αυτά, ο συγγραφέας Δημήτριος Η. Μακρυγιάννης καταθέτει τις επιστημονικές και φιλοσοφικές απόψεις του για τα φυσικά ή μεταφυσικά ερωτήματα και προβλήματα, που αναδύονται σε κάθε σημαντική πρόοδο των επιστημών.

01

Τι είναι η Μεταφυσική

Κα­τ’ αρ­χάς πρέ­πει να ε­ξη­γή­σου­με τι εί­ναι η Με­τα­φυ­σι­κή. Εί­ναι η άλ­λη πλευ­ρά της φυ­σι­κής πραγ­μα­τι­κό­τη­τας. Ό­πως έ­να νό­μι­σμα έ­χει δύ­ο ό­ψεις, έ­τσι υ­πάρ­χουν και δύ­ο υ­πο­στά­σεις ό­λων των πραγ­μά­των, η φυ­σι­κή και η με­τα­φυ­σι­κή.

       Σε έ­να νό­μι­σμα βλέ­που­με μό­νο τη μί­α ό­ψη. Αυ­τό δεν ση­μαί­νει ό­τι η άλ­λη εί­ναι α­νύ­παρ­κτη. Υ­πάρ­χει, ά­σχε­τα αν δεν την βλέ­που­με. Άλ­λω­στε στη φύ­ση υ­πάρ­χουν και πολ­λά άλ­λα πράγ­μα­τα που δεν τα αν­τι­λαμ­βα­νό­μα­στε, ό­πως τα η­λε­κτρο­μα­γνη­τι­κά κύ­μα­τα. Έ­τσι και η με­τα­φυ­σι­κή πλευ­ρά της πραγ­μα­τι­κό­τη­τας υ­πάρ­χει, ά­σχε­τα αν δεν την αν­τι­λαμ­βα­νό­μα­στε ά­με­σα, ε­πει­δή βρι­σκό­μα­στε εγ­κλω­βι­σμέ­νοι μέ­σα στο υ­λι­κό πε­ρι­βάλ­λον του κό­σμου μας.

      Τα η­λε­κτρο­μα­γνη­τι­κά κύ­μα­τα γί­νον­ται αι­σθη­τά μέ­σω ει­δι­κών συ­σκευ­ών (ρα­δι­ό­φω­νο, τη­λε­ό­ρα­ση κ.λπ.). Πα­ρό­μοι­α, η με­τα­φυ­σι­κή πραγ­μα­τι­κό­τη­τα μπο­ρεί να γί­νει αν­τι­λη­πτή με ει­δι­κές με­θό­δους, με τις ο­ποί­ες θα α­σχο­λη­θού­με αρ­γό­τε­ρα. Πάν­τως, η κά­θε ον­τό­τη­τα, ό­ταν α­πε­λευ­θε­ρώ­νε­ται α­πό το υ­λι­κό πε­ρι­βάλ­λον, αλ­λά­ζει κα­τά­στα­ση και εί­ναι σαν να αν­τι­στρέ­φε­ται το νό­μι­σμα, ο­πό­τε βλέ­πει κα­θα­ρά και την άλ­λη πλευ­ρά.

      Ε­φό­σον η πραγ­μα­τι­κό­τη­τα έ­χει δύ­ο ό­ψεις, αν­τί­στοι­χα υ­πάρ­χουν και δύ­ο κό­σμοι: ο φυ­σι­κός ή υ­λι­κός κό­σμος, και ο με­τα­φυ­σι­κός ή πνευ­μα­τι­κός κό­σμος. Μά­λι­στα με­ρι­κοί μύ­στες α­πό την αρ­χαι­ό­τη­τα υ­πο­στη­ρί­ζουν, ό­τι μό­νον ο με­τα­φυ­σι­κός κό­σμος εί­ναι α­λη­θι­νός και πραγ­μα­τι­κός, ε­νώ ο υ­λι­κός κό­σμος εί­ναι ει­κο­νι­κός και φαι­νο­με­νι­κός.

      Ό­ταν έ­να αν­τι­κεί­με­νο ει­κο­νί­ζε­ται μέ­σα σε έ­ναν κα­θρέ­φτη, υ­πάρ­χουν δύ­ο ό­μοι­α πράγ­μα­τα: Πρώ­τον, το αν­τι­κεί­με­νο, και δεύ­τε­ρον, το εί­δω­λό του στον κα­θρέ­φτη. Η ο­μοι­ό­τη­τά τους ό­μως εί­ναι μό­νον ε­ξω­τε­ρι­κή, δι­ό­τι α­πό την ά­πο­ψη της ου­σί­ας τους, α­λη­θι­νό και πραγ­μα­τι­κό εί­ναι μό­νον το αν­τι­κεί­με­νο, ε­νώ το εί­δω­λο εί­ναι ει­κο­νι­κό και φαι­νο­με­νι­κό.

      Ε­άν ό­μως κά­ποι­ος βλέ­πει μό­νον το εί­δω­λο, έ­χει την εν­τύ­πω­ση ό­τι αυ­τό εί­ναι α­λη­θι­νό και πραγ­μα­τι­κό, χω­ρίς να αν­τι­λαμ­βά­νε­ται ό­τι εί­ναι α­πλώς μια ει­κό­να του πραγ­μα­τι­κού αν­τι­κει­μέ­νου.

      Η συ­σχέ­τι­ση αυ­τή α­νά­με­σα σε έ­να αν­τι­κεί­με­νο και στο εί­δω­λό του, εί­ναι α­νά­λο­γη με την συ­σχέ­τι­ση με­τα­ξύ του με­τα­φυ­σι­κού και του υ­λι­κού κό­σμου. Δη­λα­δή, ο με­τα­φυ­σι­κός κό­σμος εί­ναι ο αν­τι­κει­με­νι­κός, ε­νώ ο υ­λι­κός κό­σμος εί­ναι ο ει­κο­νι­κός.

      Με­τα­ξύ των μυ­στών που α­να­φέ­ρα­με, κα­τα­τάσ­σον­ται και οι αρ­χαί­οι Έλ­λη­νες φι­λό­σο­φοι. Θα α­να­φερ­θώ ι­δι­αί­τε­ρα στον Πλά­τω­να και τον γνω­στό μύ­θο του σπη­λαί­ου, ό­πως τον πε­ρι­γρά­φει στο έρ­γο του «Πο­λι­τεί­α» (κεφ. 7ο). Μέ­σα στο σπή­λαι­ο κα­τοι­κούν οι δε­σμώ­τες, οι ο­ποί­οι δεν αν­τι­λαμ­βά­νον­ται τί­πο­τε άλ­λο, πα­ρά μό­νον τις σκι­ές που σχη­μα­τί­ζον­ται στο βά­θος του σπη­λαί­ου α­πό το ε­ξω­τε­ρι­κό φως. Έ­τσι νο­μί­ζουν ό­τι οι σκι­ές αυ­τές εί­ναι η μο­να­δι­κή πραγ­μα­τι­κό­τη­τα, χω­ρίς να γνω­ρί­ζουν ό­τι ο πραγ­μα­τι­κός κό­σμος εί­ναι α­σύγ­κρι­τα πιο δι­α­φο­ρε­τι­κός α­πό τον σκο­τει­νό χώ­ρο ό­που βρί­σκον­ται.

      Το σπή­λαι­ο εί­ναι ο υ­λι­κός κό­σμος, και οι δε­σμώ­τες μέ­σα σ’ αυ­τό εί­μα­στε ό­λοι οι άν­θρω­ποι. Ό­λα τα πράγ­μα­τα που αν­τι­λαμ­βα­νό­μα­στε με τις αι­σθή­σεις μας, δεν εί­ναι πα­ρά σκι­ές (δη­λα­δή, ει­κό­νες) των α­λη­θι­νών πραγ­μά­των, τα ο­ποί­α βρί­σκον­ται στον ε­ξω­τε­ρι­κό για ε­μάς χώ­ρο. Αυ­τόν δεν τον αν­τι­λαμ­βα­νό­μα­στε, και γι’ αυ­τό πολ­λοί νο­μί­ζουν ό­τι εί­ναι α­νύ­παρ­κτος.

      Α­πό ε­δώ πη­γά­ζει και η πλα­τω­νι­κή θε­ω­ρί­α των ι­δε­ών, δη­λα­δή ό­τι ό­λα τα πράγ­μα­τα του κό­σμου μας, εί­τε εί­ναι υ­λι­κά εί­τε πνευ­μα­τι­κά, α­πο­τε­λούν τις ει­κό­νες των α­λη­θι­νών πραγ­μά­των, τα ο­ποί­α εί­ναι ά­υ­λα υ­πό μορ­φή ι­δε­ών. Αυ­τές οι ι­δέ­ες συ­νι­στούν τα ου­σι­α­στι­κά πράγ­μα­τα του με­τα­φυ­σι­κού κό­σμου.

      Το συν­δε­τι­κό στοι­χεί­ο με­τα­ξύ των δύ­ο κό­σμων εί­ναι η έν­νοι­α της ψυ­χής, με την ο­ποί­α θα α­σχο­λη­θού­με στα ε­πό­με­να κεί­με­νά μας.

Βιβλιογραφία:

Ο Πνευματισμός και ο Σύγχρονος Άνθρωπος
www.divinelight.org.gr