3)  Η Κο­σμο­λο­γί­α του Δη­μό­κρι­του εί­ναι στε­νά συ­νυ­φα­σμέ­νη με την α­το­μι­κή θε­ω­ρί­α του, δη­λα­δή με τη φύ­ση, τις ι­δι­ό­τη­τες και τη συμ­πε­ρι­φο­ρά των α­τό­μων και του κε­νού. Πρό­κει­ται για δύ­ο πλευ­ρές των αν­τι­λή­ψε­ών του, που η μί­α ο­λο­κλη­ρώ­νει την άλ­λη και δεν εί­ναι δυ­να­τόν να κα­τα­νο­η­θεί πλή­ρως η μί­α χω­ρίς την άλ­λη. Γι’ αυ­τό στην πα­ρού­σα ερ­γα­σί­α μας εκ­θέ­του­με την Κο­σμο­λο­γί­α πα­ράλ­λη­λα με την α­το­μι­κή θε­ω­ρί­α του  Α­βδη­ρί­τη.

     4) Δεν ε­πε­κτα­θή­κα­με σε ο­ποι­εσ­δή­πο­τε συγ­κρί­σεις με τις α­πό­ψεις άλ­λων προ­σω­κρα­τι­κών φι­λο­σό­φων, ού­τε με τις κα­τα­βο­λές και τις ε­πι­δρά­σεις α­πό τις θε­ω­ρί­ες των  Α­το­μι­κών. Μια τέ­τοι­α έ­ρευ­να έ­χει μάλ­λον ι­στο­ρι­κό χα­ρα­κτή­ρα.

Μεταξύ των άλλων εξετάζονται:

• Ποια είναι η υφή της ουσίας των ατόμων και πώς συσχετίζονται με τα ονομαζόμενα σήμερα στοιχειώδη σωματίδια.
• Πώς συνδέονται μεταξύ τους και πώς εμφανίζονται οι φυσικές ιδιότητες στα σώματα από τα απαθή και χωρίς ιδιότητες άτομα.
• Πώς σχηματίζονται οι άπειροι κόσμοι μέσα στο σύμπαν και ποιες αναλογίες παρουσιάζουν με τους γνωστούς γαλαξίες.
• Πώς εξελίσσονται και πώς καταστρέφονται οι κόσμοι. κ.λπ.

     Η με­λέ­τη δι­αι­ρεί­ται σε δύ­ο μέ­ρη: Στο πρώ­το ε­ξε­τά­ζε­ται η Κο­σμο­λο­γί­α και στο δεύ­τε­ρο η  Η­θι­κή του Δη­μό­κρι­του. Με­τα­ξύ των δύ­ο αυ­τών κλά­δων της φι­λο­σο­φί­ας του υ­φί­στα­ται μι­α βα­θύ­τε­ρη νο­η­μα­τι­κή συ­σχέ­τι­ση, δι­ό­τι ο μεν πρώ­τος έ­χει σαν αν­τι­κεί­με­νο τον κό­σμο, ο δε δεύ­τε­ρος ε­ξε­τά­ζει κα­τ’ ε­ξο­χήν τον άν­θρω­πο, ο ο­ποί­ος χα­ρα­κτη­ρί­ζε­ται ως «μι­κρός κό­σμος», σαν ει­κό­να και υ­πο­τύ­πω­ση του παν­τός σε μι­κρο­γρα­φί­α.

     Κα­τά την α­νά­πτυ­ξη των ε­πί μέ­ρους θε­μά­των εί­χα­με υ­π’ ό­ψη μας ό­τι οι μεν κο­σμο­λο­γι­κές α­πό­ψεις σώ­ζον­ται κυ­ρί­ως σε δο­ξο­γρα­φι­κά κεί­με­να και ε­λά­χι­στες σε αυ­θεν­τι­κά α­πο­σπά­σμα­τα α­πό τα έρ­γα του, ε­νώ αν­τί­θε­τα οι η­θι­κές α­πό­ψεις σώ­ζον­ται σε μια πλειά­δα γνή­σι­ων α­πο­φθεγ­μά­των του  Α­βδη­ρίτη σο­φού, χω­ρίς οι δο­ξο­γρά­φοι να εν­δι­α­φερ­θούν ση­μαν­τι­κά γι’ αυ­τές.  Η ι­δι­αι­τε­ρό­τη­τα αυ­τή ε­πέ­βα­λε κά­ποι­ες μι­κρές δι­α­φο­ρο­ποι­ή­σεις στον τρό­πο α­να­πτύ­ξε­ως της ύ­λης, ό­χι ό­μως ου­σι­α­στι­κές.

     Πι­στεύ­ο­με ό­τι με την πα­ρού­σα ερ­γα­σί­α ε­πι­τύ­χα­με κά­ποι­α θε­τι­κά βή­μα­τα στη με­λέ­τη του Δη­μο­κρί­τει­ου στο­χα­σμού και την α­πο­σα­φή­νι­ση αρ­κε­τών σκο­τει­νών πτυ­χών του.